Sondaż prawdę ci powie

Liczby nie mogą kłamać? Niby nie. Ale dane da się przedstawić na wiele różnych sposobów - w zależności od tego, jakie wrażenie chce się wywrzeć na czytelniku.

Technika 1.

Chcesz pokazać, że jedna partia ma się dużo lepiej niż druga? Proste.

Źródło: Królowa Matka zauważyła na swoim telewizorze.

Popatrz na pasek powyżej. Jest na nim wynik sondażu:
SONDAŻ KANTAR PUBLIC DLA TVP: PiS - 35% (+4), PO - 21% (-8), …

Co się rzuca w oczy? No oczywiście: jednej partii wzrosło poparcie, a drugiej dramatycznie spadło.

Jak uzyskać taki efekt? Szukasz w przeszłości sondażu, który będzie dawał największy kontrast. Nie ma znaczenia, czy ten sondaż był tydzień temu, trzy miesiące temu czy zgoła trzy lata. Na pasku przecież ta informacja się nie zmieści.

A różnica poparcia pozostaje w pamięci.

Technika 2.

Albo popatrz tutaj:

Źródło: strona facebookowa Tygodnika Powszechnego, dostęp 26.07.2017

Co się najbardziej rzuca w oczy? Ano PO ma prawie tak samo wysoki słupek jak PiS.

Jak uzyskać taki efekt? Wystarczy na dole słupków wstawić wystarczająco duże etykiety - różnica między 32 a 23 rzuca się w oczy. Różnica między 52 (czyli 20 + 32) a 43 (czyli 20 + 23) jest znacząco mniejsza. Do "prawdziwego" wykresu należy jednak tylko jasno szara część słupków, biała z logo partii już nie, to tylko opis.

Ale cały obrazek zostaje w pamięci.

Technika 3.

Masz do dyspozycji więcej niż jeden nowy sondaż na jakiś temat? Proste: wybierasz ten, którego wyniki bardziej ci się podobają. Im więcej sondaży jest przeprowadzanych, tym większa szansa, że któryś wyjdzie po twojej myśli.

Sondaże powyżej zostały opublikowane (w różnych mediach) tego samego dnia (26.07.2017). Dane na nich “troszeczkę” się różnią. Co wcale nie oznacza, że któryś z nich jest nieprawdziwy - ot, trochę inna metodologia albo choćby i zła pogoda danego dnia mogą zmienić trochę rezultaty ankiety.

A ostatecznie ludzie zapamiętają ten wynik, który im zaprezentujesz. W starannie wybrany sposób.

***

Zainteresowanym znającym angielski polecam starą, ale wciąż świetną książkę "How to Lie with Statistics". Dostępna jest za darmo w sieci: https://archive.org/details/HowToLieWithStatistics.